İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri
İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri
İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6,2 şiddetindeki depremle birlikte kentsel dönüşüm süreci yeniden gündeme geldi. Uzmanlar, 1,5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve 700 riskli konutun acil olarak dönüştürülmesi gerektiğini vurguladı. Dönüşüm sürecinin en büyük engelinin finansman olduğunu belirten uzmanlar, yeni kaynaklara ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
Kamunun sağladığı kaynaklar mevcut olsa da, dönüşüm için daha fazla finansman modeli geliştirilmesi gerektiği belirtiliyor. Uzmanlar, kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının finansman sorununu çözebileceğini savunuyor. Ayrıca, KDV ve diğer ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının dönüşüm sürecini hızlandıracağı ifade ediliyor.
Ekonomik Yetersizlik ve Dönüşüm Zorlukları
Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, dönüşüm sürecinde karşılaşılan en büyük sorunların başında ekonomik yetersizliğin geldiğini belirtti. Şen, “Alan bazlı kendi kaynağından çıkan projelere ihtiyacımız var ki bunun uygulamaları var” dedi. Bu tür projelerin gerçekleştirilmesi durumunda, daha yaşanabilir ve güvenli binalara ulaşılabileceği ifade ediliyor.
Şen, dönüşüm sürecinin vatandaşı borçlandırmadan gerçekleştirilmesi gerektiğini vurguladı. “Metrekare derdine takılmamak gerekiyor” diyen Şen, bu yaklaşımın finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkararak dönüşümün hızlanmasına katkı sağlayacağını belirtti. Kentsel dönüşümün bir milli güvenlik meselesi olduğu da vurgulandı.
Belediyelerin Rolü ve Paydaşların Katkısı
Belediyelerin kentsel dönüşüm sürecinde önemli bir rol oynaması gerektiği ifade ediliyor. Şen, belediyelerin bu süreçte arabuluculuk yaparak vatandaş ile müteahhit arasında sorun yaşanmadan çözümler üretebileceğini belirtti. Ayrıca, sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiği vurgulandı.
Paydaşların, mülk sahipleri, sivil toplum kuruluşları ve siyasi partilerin de bu sürece dahil olması gerektiği ifade ediliyor. Dirençli kentsel oluşum için önce zihinsel dönüşümün gerçekleştirilmesi gerektiği belirtiliyor. Can ve mal güvenliği riskinin ortadan kaldırılması için hizmet odaklı bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği vurgulandı.
Finansman Modelleri ve Çözüm Önerileri
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşümün finans ayağının en önemli bölüm olduğunu belirtti. Şişik, “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” dedi. Kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının bu konuda çözüm olabileceği ifade ediliyor.
Şişik, ruhsat harçlarından muaf olan dönüşüm yapılarının çeşitli ücretlerle karşılaştığını belirtti. KDV ve diğer ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının dönüşüm sürecindeki engelleri kaldıracağı ifade ediliyor. Bu tür finansman modellerinin geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
İmar Artışı ve Daire Paylaşımı Modelleri
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışıyla çözümün mümkün olmadığını belirtti. Türkkan, müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek dönüşüm ya da güçlendirmenin mümkün olduğunu ifade etti. Bu tür modellerin, maliyetleri düşürerek dönüşümü hızlandıracağı vurgulandı.
Türkkan, “10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartman çok küçülmeden 2 daire daha çıkabiliyor” dedi. Bu tür uygulamaların, dönüşüm sürecinin finansmanını sağlamak için önemli bir yöntem olabileceği ifade ediliyor. Kentsel dönüşüm sürecinin hızlandırılması için çeşitli öneriler sunuluyor.